DRODZY RODZICE!

W NASZYM KĄCIKU LOGOPEDYCZNYM ZNAJDZIECIE RADY

ORAZ PROPOZYCJE ĆWICZEŃ

I ZABAW USPRAWNIAJĄCYCH, WSPOMAGAJĄCYCH WYMOWĘ,

KTÓRE MOŻECIE WYKONYWAĆ Z DZIECKIEM W DOMU,

JAK RÓWNIEŻ INNE CIEKAWOSTKI Z DZIEDZINY LOGOPEDII.

 

KŁOPOTLIWY TRZECI MIGDAŁEK

W swojej praktyce logopedycznej często spotykam dzieci, które mają problemy z migdałkiem gardłowym, potocznie zwanym trzecim migdałkiem.

Dlaczego dochodzi do przerostu migdałka?

Po jakich objawach logopeda może stwierdzić przerost migdałka?

Koniecznie przeczytaj ten artykuł

 

DLACZEGO DOCHODZI DO PRZEROSTU MIGDAŁKA?

Jego zadaniem, tak samo jak pozostałych dwóch, znajdujących się po obu bokach gardła, jest tworzenie bariery ochronnej przed bakteriami i wirusami. Kiedy organizm malucha walczy z infekcją, migdałek się powiększa – i jest to zupełnie naturalna reakcja ustroju. Gdy infekcja się kończy, wszystko powinno wrócić do normy.

Zdarza się jednak, że z czasem migdałki stają się niewydolne. Pozostają znacznie powiększone, nawet wtedy, gdy choroba już dawno minęła.

Przeważnie wskutek częstych infekcji przerośnięciu ulega trzeci migdałek.
I wtedy sam staje się źródłem zakażeń np. zapalenia gardła czy ucha.

O tym czy migdał jest przerośnięty i czy należy go usuwać decyduje lekarz laryngolog. Przerośnięty migdał ma największy wpływ na sposób oddychania dziecka.

 

JAKIE SĄ OBJAWY PRZEROSTU TRZECIEGO MIGDAŁKA?

• dziecko często ma katar oraz infekcje górnych dróg oddechowych,
• oddycha ustami,
• śpi z otwartą buzią,
• miewa momenty bezdechu,
• pochrapuje lub pochrząkuje podczas snu,
• mówi z charakterystycznym nosowym zabarwieniem i oddycha przez niedomknięte usta (przez co łatwiej łapie infekcje).

 

Ciągłe oddychanie przez rozchylone usta prowadzi w konsekwencji do osłabienia mięśni żuchwy i mięśni języka odpowiedzialnych za utrzymywanie go w jamie ustnej. Powoduje to niekontrolowane wsuwanie jego czubka między zęby, a w następstwie – wymowę międzyzębową.

Cechą charakterystyczną dla dzieci z przerośniętym migdałem jest  wymowa nosowa. Częstym objawem przerośniętego migdałka u naszego dziecka jest również zmiana w zachowaniu. Dzieci bardzo często stają się marudne, senne, zmęczone i apatyczne, zaczynają się skarżyć na bóle głowy oraz tracą apetyt.

Jeśli kuracje lekami nic nie dają, a migdałek jest cały czas mocno powiększony, laryngolog może zadecydować o zabiegu.

Migdałek gardłowy występuje już u noworodków, ale największe rozmiary osiąga u dzieci w okolicy 3 – 5 roku życia. Później, w miarę dojrzewania, zanika.

PAMIĘTAJ!

Ponieważ trzeci migdałek ma za zadanie produkować immunoglobuliny odpornościowe i powinien być tzw. strażnikiem gardła, nie należy go usuwać przed trzecim, a według niektórych lekarzy, nawet przed 5 r.ż.

 

ODDYCHANIE A MOWA

          Podstawową zasadą dobrego oddychania jest to, by nasze dziecko oddychało przez nos zarówno przez sen, jak i podczas codziennych czynności. Jeżeli powietrze pobierane jest ustami, to przechodzi nad językiem, a to utrudnia jego pionizację (pionowe ruchy), bez której u dziecka będzie zaburzona wymowa takich głosek jak l, r, sz, ż, cz, dż.

          Dzieci, które nie mają wad wymowy, a źle gospodarują powietrzem również są narażone na nieprawidłowości, np. niewyraźną mowę, zacinanie (może prowadzić do niepłynności mowy), „połykanie” końcówek, za szybką mowę (tachylalia) oraz za głośne lub za ciche mówienie. Poza tym zły tor oddechowy naraża nasze dziecko na częstsze infekcje dróg oddechowych oraz niedostateczne dotlenienie mózgu, co może skutkować gorszą koncentracją uwagi.

          Gdy oddychanie dziecka jest nieprawidłowe, należy wprowadzić odpowiednie ćwiczenia oddechowe. Celem tych ćwiczeń jest przede wszystkim nauczenie dzieci różnicowania fazy wydechowej i wdechowej, wydłużanie fazy wydechowej, kształcenie ruchów przepony i utrwalenie prawidłowego toru oddechowego.  

Przykłady ćwiczeń oddechowych:

• swobodny wdech przez nos i wydech ustami,
• krótki, szybki wdech natomiast wydech długi i połączony z dmuchaniem,
• unoszenie rąk bokiem do góry podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu, wykonywanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (wolno, szybko, przy zwiększanej stopniowo odległości),

• wykonanie wydechu wymawiając „s” z jednakową głośnością, raz ciszej, raz głośniej
• zdmuchiwanie piórka z gładkiej i chropowatej powierzchni,
• wydech z dmuchaniem na kawałek papieru (staramy się, aby odchylenie papieru było cały czas jednakowe),
• puszczanie baniek mydlanych przez słomkę,
• nadmuchiwanie balonów,
• ,,wyścigi’’ -dmuchanie na kłębuszki waty, piórka, papierowe kulki,
• dmuchanie na zawieszone na nitkach różne przedmioty,
• przenoszenie różnych przedmiotów (papierki, fasolki, itp.) za pomocą słomki,
• ,,mecz ping-pongowy’’,
• ,,huśtawka’’ – dziecko leży na podłodze, na brzuchu kładziemy zabawkę, w czasie wdechu zabawka unosi się, przy wydechu zabawka opada. Wdech i wydech muszą być równomierne i powolne z chwilowym zatrzymaniem powietrza między wdechem a wydechem,

• gra na organkach, trąbce, gwizdku
• naśladowanie podmuchu wiatru- dmuchanie ciągłym strumieniem
• chuchanie na zamarznięte ręce
• wąchanie kwiatów- wciąganie powietrza nosem, wydech ustami
• naśladowanie straży pożarnej -eo-eo-eo -wymowa na jednym wydechu
• liczenie na jednym wydechu (np. listków, grzybków, bałwanków)
• naśladowanie śmiechu różnych osób

MOTORYKA MAŁA A WPŁYW NA MOWĘ

Dlaczego logopeda ćwiczy rękę z dzieckiem?

Ośrodki mowy i ośrodki odpowiedzialne za ruch ręki znajdują się bardzo blisko siebie. Aktywizując jedne, aktywizujemy również te drugie. To dlatego logopeda stara się, aby na terapii dziecko: malowało, wycinało, nawlekało, manipulowało przedmiotami itp. Tak więc to nie tylko zabawa, ale też stymulacja rozwoju mowy.

Dzieci z opóźnionym rozwojem ruchowym, trudnościami z koordynacją wzrokowo-ruchową oraz motoryką małą, mają większe problemy z nabywaniem mowy.

Trudności z precyzyjnym chwytaniem (chwyt pęsetowy, szczypcowy), wiążą się z trudnościami z precyzyjną artykulacją.

Zatem ćwicz rękę dziecka! I pozwól mu się czasem ubrudzić:)

 

15 zajęć i zabaw usprawniających rozwój dłoni i motoryki małej

1. Malowanie, rysowanie lub zwyczajne bazgranie na arkuszach papieru. Miękkie kredki, kredki ołówkowe, ołówki, flamastry, od tego warto zaczynać. Polecam papier z rolki.
2. Malowanie rękami oraz zamalowywanie dużych powierzchni przy użyciu pędzla.
3. Samodzielne ubieranie się.
4. Zawiązywanie sznureczków, zapinanie guzików i suwaków.
5. Kolorowanie i zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania, na wydrukach z komputera lub odrysowanych szablonach.
6. Obrysowywanie szablonów, rysowanie po śladzie, kalkowanie obrazków.
7. Cięcie nożyczkami. Na początku nieregularne cięcia, następnie cięcie po narysowanej linii prostej, falistej, zygzaku.
8. Lepienie, ugniatanie, wyklejanie z plasteliny, modeliny lub innych mas plastycznych.
9. Stemplowanie, dziurkowanie, zszywanie zszywaczem.
10. Nawlekanie koralików, makaronu, guzików czy przewlekanie sznurowadeł przez dziurki w kartonie.
11. Zgniatanie kulek ze zużytych gazet lub niepotrzebnych kartek papieru. Najpierw dziecko robi kulkę z gazety, a potem musi papier dokładnie wyprostować i tak kilka minut na zmianę.
12. Rysowanie po ziemi długim patykiem, rysowanie kredą po chodnikach.
13. Przesypywanie ziaren, kaszy makaronu lub innych. Zanurzanie dłoni w misce z kaszą, fasolą, grochem, i innymi ziarnami to rewelacyjna gimnastyka dla ręki.
14. Zabawa z klamerkami w rozwieszanie prania. Zapinanie klamerek na rozciągniętym sznurku, na brzegach miseczki, osłonki na doniczkę itp.
15. Zabawy z piłką, kozłowanie, łapanie małej piłki do tenisa, zgniatanie zabawek typu squischy lub innych zgniotków.

Rozwój psychoruchowy dziecka a mowa

          Ruch to jeden z najważniejszych elementów, który od najmłodszych lat stymuluje rozwój mowy. Komunikacja językowa i motoryka to funkcje wyższych czynności mózgowych, które są ze sobą bardzo ściśle powiązane. Prawidłowym rozwojem ruchowym dziecka kieruje ośrodkowy układ nerwowy, który ma ogromnie wpływa na jego stymulację, w tym na rozwój mowy, dlatego proponowane zabawy paluszkowe, czyli stymulacje dłońmi, pobudzają w mózgu , nie tylko ośrodek odpowiedzialny za ruch, ale także ośrodek ruchomy mowy. Ćwicząc palce u rąk, wysyłamy impulsy dystalne do mózgu odpowiedzialne za napięcie mięśniowe dłoni i obszar narządów artykulacyjnych.
          Ruch jest bardzo powiązany z rozwojem mowy. Kiedy dziecko zaczyna podnosić główkę, łączyć rączki, otwierać i zamykać dłonie, wkładać je do ust- pojawia się głużenie. Około czwartego- piątego miesiąca życia następuje dalszy rozwój ruchowy: dziecko celowo kieruje ręce do ust, patrzy na przedmioty w zasięgu jego wzroku , kieruje do nich dłonie. Dziecko parska wargami, mruczy, zmienia intonację. Około szóstego- siódmego miesiąca życia dziecko siedzi z wyprostowanymi plecami, chwyta grzechotkę jedną rękę. Pojawia się wtedy gaworzenie.
          Gwarancją prawidłowego rozwoju dziecka jest raczkowanie. Naprzemienne ruchy rączek i nóżek stymulują obszary mózgu odpowiedzialne za mowę. U raczkującego niemowlaka współpracują obie półkule mózgowe, co sprzyja powstawaniu połączeń nerwowych między mózgowiami w ciele modzelowatym. Jeżeli to współdziałanie będzie przebiegać bez zakłóceń, tym szybszy będzie rozwój mowy i innych wyższych procesów myślowych.
          Rozwój fizyczny dziecka postępuje równolegle z rozwojem mowy. Dziecko unosi główkę, gdy zaczyna głużyć, umiejętnościom siadania towarzyszy gaworzenie, a wypowiadaniu pierwszych wyrazów pionowa pozycja oraz stawianie pierwszych kroków. Wtedy również paluszki dziecka stają się bardziej precyzyjne , palec wskazujący porusza się w izolacji, dziecko klaszcze, naśladuje ruchy, intensywnie rozwija się manualnie, pojawiają się podwójne sylaby ma – ma,da – da,ba – ba.
          Dalszy rozwój i ruchliwość dziecka stwarza dużo okazji do manipulacji różnymi przedmiotami. Czynności chwytania, odkładania i odrzucania to wspaniałe momenty do dalszego rozwoju mowy. Dwuletnie dziecko potrafi wchodzić i schodzić ze schodów, w tym okresie wypowiada już proste zdania, a jego słownik zawiera około pięćdziesięciu wyrazów. Upłynie jednak wiele miesięcy, zanim dziecko nauczy się wymawiać więcej słów i łączyć je prawidłowo w zdania lub równoważniki zdań.
          Odruchy i ruchy niemowlęcia, ich integracja oraz niezaburzony rozwój mają bardzo ogromny wpływ na prawidłową mowę dziecka i pozwalają wejść w okres przedszkolny i szkolny bez obciążeń oraz niepowodzeń. Logopeda powinien pomóc kształtować i doskonalić rozwój motoryki małej- ruchy stóp, dłoni, palców, ust, koordynację obu dłoni, włączać ją w terapię automatyzacji wywołanej głoski. W dalszej części terapii logopedycznej, automatyzując proces wywołanej głoski w izolacji, następnie w wyrazie w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Logopeda powinien również skupić się na motoryce dużej. Wykorzystać w terapii logopedycznej ruchy głowy, ramion, tułowia, miednicy, nóg oraz ruchy całego ciała.

Zabawy grafomotoryczne wspierające rozwój mowy:
● zabawy paluszkowe;
● zabawy z plasteliną, ciastem, kaszą, grochem, piaskiem, wodą, masą solną;
● wydzieranki, układanki, puzzle, klocki;
● rysowanie, malowanie;
● nakładanie, przewlekanie, nawlekanie: koralików, krążków;
● zabawy ze szczypcami i pęsetą;
● zabawy ruchowe połączone z rytmicznym wymawianiem wywołanej głoski;
● skakanie na dwóch nogach, jednej nodze, zabawy na czworakach;
● śpiewanie piosenek, deklamowanie, przedstawianie utworów za pomocą ruchu ciałem.

Co to jest wada zgryzu?

Wada zgryzu to nieprawidłowość w zakresie ułożenia dolnej i górnej szczęki – dolna szczęka może być odchylona od górnej lub odwrotnie. Odchylenie to może zachodzić na całej długości łuków zębowych lub w ich centralnych i bocznych częściach. Najczęściej spotykanymi wadami zgryzu są zgryz otwarty, przodozgryz, tyłozgryz i zgryz głęboki.

Wymowa a wada zgryzu

Do najczęstszych zniekształceń wymawianiowych (artykulacyjnych) współwystępujących z wadą zgryzu należą zniekształcenia głoskowe w obrębie szeregu głosek dentalizowanych, tzn., takich, których głównym miejscem artykulacji jest górny wałek dziąsłowy leżący za przednim, górnym łukiem zębowym. Należą do nich: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż.

Tyłozgryz

Przy tyłozgryzie miejsce artykulacji spółgłosek dentalizowanych najczęściej przesunięte jest do tyłu. Pomiędzy zębami występuje szpara przednio-tylna o różnych rozmiarach, co powoduje zmiany brzmienia spółgłosek dentalizowanych. Spółgłoski s, z, c mają wówczas brzmienie zbliżone do ś, ź, ć. By niwelować tę wadę artykulacyjną należy stosować ćwiczenia polegające na wysuwaniu żuchwy do przodu i nagryzaniu (?) dolnymi zębami wargi górnej.

Przodozgryz

Przy tej wadzie zgryzu spółgłoski wymawiane są przyzębowo lub międzyzębowo, co wpływa na zdeformowanie ich prawidłowego brzmienia. Podobnie jak przy tyłozgryzie wadę można korygować poprzez ćwiczenia polegające na nagryzaniu wargi – z tą różnicą, że dolną wargę nagryzamy górnymi zębami.

Zgryz głęboki

W zgryzie głębokim siekacze górne przykrywają więcej 1/3 części siekaczy dolnych, gdyż zęby trzonowe są niewystarczająco wysoko. Zęby mogą nadgryzać dziąsła, co dodatkowo komplikuje stan jamy ustnej. Brzmienie głosek dentalizowanych zostaje zniekształcone na skutek braku tarcia powietrza o brzegi siekaczy, które zbyt głęboko zachodzą na siebie.

Zgryz otwarty

Przy zgryzach otwartych w czasie realizacji spółgłosek między zębami powstaje pionowa szpara, w którą często wpada język. Spółgłoski przedniojęzykowo-zębowe np. t, d, n, s, z, c, bywają wymawiane międzyzębowo – ten wadliwy sposób artykulacji nazywany jest seplenieniem.

Zaburzenia artykulacyjne wskutek nieprawidłowego uzębienia

• Nieprawidłowa lokalizacja górnych zębów siecznych – wada wymowy w zakresie realizacji głoski /s/ (na 1117 chorych – 48,8 % sepleniących).
• Nieprawidłowe ustawienie zębów siecznych dolnych lub górnych wyrastających na zewnątrz lub do wewnątrz w stronę jamy ustnej – zniekształcenie głosek: w, f, d, t, n, r, s.
• Rzadkie ustawienie zębów siecznych powoduje, że powietrze ze świstem przechodzi przez szpary między zębami i zniekształca formujący się dźwięk (proces przejściowy przy zmianie uzębienia).
• Brak zębów siecznych powodujących nieprawidłowe brzmienie głosek f, w oraz s, z, c.

Jak można uniknąć wady zgryzu?

Lokalizacja żuchwy częściowo zaprogramowana jest genetycznie, jednak wady zgryzu występują także u osób, które nie posiadają predyspozycji do dziedziczenia tego rodzaju defektów. Często wady zgryzu są wynikiem zaniedbań pielęgnacyjnych lub bagatelizowania złych nawyków w operowaniu żuchwą, należą do nich:

• Zignorowane obniżone napięcie mięśniowe w obrębie jamy ustnej (obniżona dolna szczęka, tzw. otwarta buzia).
• Nawykowe oddychanie przez usta.
• Podawanie dziecku smoczka i ignorowanie nawyków jak: ssanie palca, nagryzanie warg, policzków, zabawek.
• Niewłaściwy sposób karmienia – karmienie butelką zamiast piersią.
• Przedłużanie okresu karmienia pokarmami o konsystencji papki zamiast wprowadzenia pokarmów stałych.

 

CO POWINNI ROBIĆ RODZICE, ABY WSPOMAGAĆ ROZWÓJ MOWY DZIECKA

1. Mówmy do dziecka, już od pierwszych dni jego życia, dużo i spokojnie. Nie podnośmy głosu zwracając się do niego.
2. Nasze wypowiedzi powinny być poprawne językowo, budujemy krótkie zdania, używając prostych zwrotów, modulujmy własny głos.
3. Kiedy dziecko wypowie jakieś słowo, zdanie starajmy się rozszerzyć jego wypowiedź, dodając jakieś słowa.
4. Mówmy dziecku co przy nim robimy, co dzieje się wokół niego. Niech mowa towarzyszy spacerom, zakupom, pracom domowym.
5. Mówmy do dziecka zwracając uwagę, aby widziało naszą twarz– będzie miało okazję do obserwacji pracy artykulatorów.
6. Od najmłodszych lat uczymy dbałości o higienę jamy ustnej.
7. Pamiętajmy, aby dziecko nauczyło się gryźć i żuć.
8. Zwracajmy uwagę, aby dziecko oddychało nosem; w przypadku, gdy dziecko oddycha ustami, prosimy pediatrę o ustalenie przyczyny.
9. Odpowiadajmy na pytania dziecka cierpliwie i wyczerpująco.
10. Opowiadajmy i czytajmy dziecku bajki, wierszyki, wyliczanki. Uczmy krótkich wierszy na pamięć.
11. Oglądajmy z dzieckiem obrazki: nazywamy przedmioty i opisujemy sytuację prostymi zdaniami.
12. Śpiewajmy z dzieckiem. Jest to ćwiczenie językowe, rytmiczne, a zarazem terapeutyczne.
13. Rysujmy z dzieckiem, mówmy co kreślimy-„…teraz rysujemy kotka. To jest głowa, tu są oczy, nos…” zachęcajmy dziecko do wypowiedzi na temat rysunku.
14. Starajmy się, aby zabawy językowe i dźwiękonaśladowcze znalazły się w repertuarze czynności wykonywanych wspólnie z dzieckiem.
15. Zachęcajmy swoje dziecko do mówienia (nie zmuszajmy!), chwalmy je za każdy przejaw aktywności werbalnej; dostrzegajmy każde, nawet najmniejsze osiągnięcia, nagradzając je pochwałą.
16. Jeżeli dziecko osiągnęło już wiek, w którym powinno daną głoskę wymawiać a nie robi tego, skonsultujmy się z logopedą.
17. Należy obserwować dziecko czy i jak reaguje na dźwięki z otoczenia. Ponieważ dobry słuch jest warunkiem rozwoju mowy, należy bacznie zwracać uwagę czy dziecko odwraca głowę w kierunku źródła dźwięku, reaguje na odgłos dzwonka lub telefonu. Najprostszy test polega na potrząsaniu grzechotką za plecami dziecka z prawej i lewej strony i obserwowaniu jego reakcji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zgłosić się do pediatry i poprosić o skierowanie na badanie słuchu.
18. W okresie kształtowania się mowy nie należy dziecka leworęcznego zmuszać do pisania prawą ręką, gdyż zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy, co w konsekwencji może prowadzić do zacinania się lub nawet jąkania.

TEGO NIE RÓBMY

1. Unikajmy podawania dziecku smoczka typu „gryzak”, zwracajmy uwagę, aby dziecko nie ssało palca. Następstwem tych niepożądanych zachowań mogą być wady zgryzu, które prowadzą do wad wymowy, np. wymowa międzyzębowa.
2. W trakcie rozmowy z dzieckiem unikajmy zdrobnień i spieszczeń (języka dziecinnego) dostarczając dziecku prawidłowy wzorzec językowy danego słowa.
3. Nie zaniedbujmy chorób uszu, gdyż nie leczone mogą prowadzić do niedosłuchu, a w następstwie do dyslalii lub niemoty
4. Nie gaśmy naturalnej skłonności dziecka do mówienia obojętnością, cierpką uwagą, lecz słuchajmy uważnie wypowiedzi, zadawajmy dodatkowe pytania, co przyczyni się do korzystnego rozwoju mowy.
5. Nie poprawiajmy wymowy dziecka żądając, by kilkakrotnie powtarzało dane słowo. Niech z naszego języka znikną słowa: „powtórz ładniej”, „powiedz lepiej”. Wychowanie językowe to nie tresura.
6. Nie zawstydzajmy, nie karzmy dziecko za wadliwą wymowę.
7. Nie zmuszajmy dziecka leworęcznego do posługiwania się prawą ręką w okresie kształtowania się mowy. Naruszanie w tym okresie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza funkcjonowanie mechanizmu mowy. Często prowadzi to do zaburzeń mowy, a w szczególności do jąkania.
8. Nie wymagajmy od dziecka zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek. Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności narządów artykulacyjnych, niedostatecznie różnicujące słuchowo dźwięki mowy, a zmuszane do wymawiania zbyt trudnych dla niego głosek, często zaczyna je zniekształcać. W ten sposób przyczyniamy się do powstawania błędnych nawyków artykulacyjnych, trudnych do zlikwidowania.

 

Etapy rozwoju mowy

Rozwój mowy jest procesem ciągłym, rozpoczynającym się już od poczęcia i trwającym, aż do jego dojrzałości. Choć jest to proces ciągły to przebiega skokami, a każda nowa umiejętność związana z mową jest zależna od dojrzałości układu nerwowego. Wszystkie dzieci przechodzą te same fazy rozwoju i w tej samej kolejności, jednak zróżnicowane jest tempo tego rozwoju. Zdrowe dziecko opanowuje zdolność posługiwania się językiem w niewiarygodnym tempie. Już w wieku około 2 lat formułuje, a także rozumie zdania, z którymi się jeszcze nigdy nie zetknęło. Dzieje się tak dlatego, że w tym wieku dochodzi do złączenia linii rozwoju myślenia i mowy, które dotąd przebiegały oddzielnie. Trzeba jednak pamiętać, że cały proces opanowywania umiejętności jaką jest mowa jest niemożliwy do osiągnięcia bez kontaktu dziecka z mówiącymi ludźmi. Zatem rozwój mowy dziecka zależy od wielu czynników: funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, budowy narządów mowy i słuchu oraz środowiska.

Przypada na okres edukacji przedszkolnej 3-7 lat i charakteryzuje się dynamicznym rozwojem mowy oraz systematycznym wzbogacaniem słownika dziecka.

• dziecko 3-letnie

Mowę dziecka w tym wieku charakteryzuje zmiękczanie głosek s, z, c, dz choć zdarza się, że występują już one w niezmienionej formie. Głoska „r” może zaś być zamieniana na „l”, „j”. Powinny być wypowiadane wszystkie samogłoski choć w mowie spontanicznej mogą być zamieniane a=o, e=a, i=y, oraz spółgłoski:

• wargowe (twarde i zmiękczone) – m, m’, b, b’, p, p’.

• wargowo-zębowe – f, f’, w, w’

• środkowo-językowe – ś, ź, ć dź, ń

• tylnojęzykowe – k, k’, g, g’

• szczelinowe – ch

• przedniojęzykowo-zębowe – t, d, n, z

• przedniojęzykowo-dziąsłowe – l, l’

• oraz j

Chociaż większość głosek w izolacji jest wypowiadana poprawnie, to w mowie spontanicznej występuje opuszczanie opuszczanie sylab końcowych i początkowych (np. zupa midolowa), przestawki głoskowe (np. kolomotywa), zniekształcenie wyrazów (np. olompocik).

• dziecko 4 letnie

Powinno poprawie używać głosek s, z, c,dz nie zmiękczając ich. Może pojawić się głoska „r”, która po opanowaniu często zostaje nadużywana (np. mreko). Brak opanowania głoski „r” w tym wieku nie powinien nas jeszcze niepokoić. Głoski sz, ż, cz, dż dziecko może jeszcze zamieniać na s, z, c, dz.

• dziecko 5-letnie

Mowa dziecka jest już prawie całkowicie zrozumiała. Głoska „r” powinna już być poprawnie wymawiana choć często jest jeszcze zamieniana na”l”. Dziecko również prawidłowo artykułuje głoski sz, ż, cz, dż lecz nadal w mowie spontanicznej zamienia je na s, z,c,dz. Nadal występuje zjawisko upraszczania grup spółgłoskowych w nagłosie i śródgłosie wyrazu.

• dziecko 6-7-letnie

W wieku 6 lat mowa dziecka powinna być poprawna pod względem artykulacyjnym, a w wieku 7 lat również pod względem gramatycznym i składniowym. Jest to bardzo ważne, gdyż prawidłowa artykulacja jest jednym z głównych warunków decydującym o powodzeniu w szkole. Ma to wielkie znaczenie w procesie czytania i pisania co przekłada się na istotę słuchu fonematycznego.

 

Pamiętajmy, że wada wymowy jest uciążliwa przede wszystkim dla dziecka i nie jest jego winą, więc pomóżmy mu i zadbajmy o to, aby prawidłowo mówiło i pięknie się wypowiadało.

Zajęcia logopedyczne w przedszkolu

Terapia logopedyczna obejmuje ćwiczenia korekcyjne w zależności od rodzaju i stopnia zaburzeń wymowy. Oprócz ćwiczeń wspomagających artykulację i ćwiczeń oddechowych proponowane są ćwiczenia i zabawy stymulujące językowy rozwój mowy dzieci, ułatwiające mówienie, czytanie i pisanie. Terapia logopedyczna prowadzona jest do momentu wyeliminowania lub złagodzenia zaburzenia stanowiącego powód objęcia dziecka opieką logopedyczną.

Bardzo ważne jest, by w sytuacjach pojawienia się jakichkolwiek zaburzeń, jak najwcześniej podjąć terapię logopedyczną i kontynuować ją aż do osiągnięcia zadowalającego efektu.

Podjęcie terapii logopedycznej oznacza konieczność utrwalania uzyskanych efektów w domu. Nawet kilkuminutowe, ale codzienne ćwiczenia rodzica z dzieckiem są dużą pomocą.

Zajęcia logopedyczne prowadzone są indywidualnie lub grupowo. Program zajęć uzależniony jest od indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka.

Podczas zajęć prowadzone są ćwiczenia, które mają na celu:

• kształtowanie prawidłowego toru oddechowego, wydłużanie fazy wydechowej,
• usprawnianie motoryki aparatu artykulacyjnego (m.in. języka, warg, żuchwy),
• kształtowanie prawidłowych czynności fizjologicznych w obrębie aparatu mowy (tj. połykanie, żucie, odgryzanie),
• rozwijanie słuchu fonematycznego,
• wzbogacanie słownictwa, rozwijanie mowy opowieściowej,
• rozwijanie umiejętności budowania dłuższych wypowiedzi,
• rozwijanie umiejętności rozumienia wypowiedzi słownych,
• uzyskanie prawidłowej artykulacji poszczególnych głosek.